شیاف (Suppository) یکی از اشکال دارویی پرکاربرد است که از طریق راست‌روده (مقعد)، واژن یا مجرای ادرار جذب بدن می‌شود. این شکل دارویی به‌ویژه برای بیمارانی که مشکلات گوارشی، تهوع یا استفراغ دارند، گزینه‌ای مناسب محسوب می‌شود. اما شیاف چگونه و توسط چه کسی اختراع شد؟ در چه کشوری برای اولین بار مورد استفاده قرار گرفت؟ و چرا این نام برای آن انتخاب شده است؟
تاریخچه اختراع شیاف
استفاده از داروهای مقعدی و واژینال به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد مصری‌های باستان در حدود 1500 سال قبل از میلاد مسیح از شیاف‌هایی بر پایه عسل، چربی حیوانی و گیاهان دارویی برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌کردند. همچنین، پزشکان یونان باستان از شیاف‌های دست‌ساز برای کاهش تب و دردهای گوارشی بهره می‌بردند.
اما شیاف مدرن به شکل امروزی در قرن نوزدهم میلادی و توسط داروسازان اروپایی توسعه یافت. یکی از اولین اسناد مربوط به تولید شیاف صنعتی به نام داروساز فرانسوی ژول-آرنست گوبر (Jules-Ernest Gobert) در سال 1865 میلادی ثبت شده است. او ترکیبات جدیدی برای تهیه شیاف از کره کاکائو (Cocoa Butter) به کار برد که به دلیل نقطه ذوب مناسب و قابلیت جذب سریع، به‌عنوان یک پایه ایده‌آل برای شیاف معرفی شد.
اولین کشورهایی که از شیاف استفاده کردند
پس از توسعه شیاف مدرن در فرانسه، این دارو در دیگر کشورهای اروپایی نیز مورد استفاده قرار گرفت:
• فرانسه (دهه 1860): اولین تولیدات صنعتی شیاف در این کشور انجام شد.
• آلمان (اواخر قرن 19): پزشکان آلمانی استفاده از شیاف‌های حاوی مسکن و ضدالتهاب را برای بیماران توصیه کردند.
• بریتانیا (اوایل قرن 20): شیاف‌ها به‌عنوان یک گزینه درمانی برای کودکان و بیماران مبتلا به مشکلات گوارشی وارد داروخانه‌ها شدند.
• ایالات متحده (دهه 1920): با توسعه صنعت داروسازی، شرکت‌های آمریکایی شروع به تولید شیاف‌هایی با ترکیبات مدرن‌تر کردند.
در سال‌های بعد، شیاف‌ها به‌عنوان یک شکل دارویی رایج در سراسر جهان مورد استفاده قرار گرفتند و امروزه یکی از اشکال مهم دارویی در بیمارستان‌ها و داروخانه‌ها محسوب می‌شوند.
چرا نام شیاف برای این دارو انتخاب شد؟
واژه “شیاف” از زبان عربی گرفته شده و به معنی “داخل‌کننده” یا “واردکننده” است که اشاره به نحوه مصرف آن دارد. در زبان انگلیسی، واژه “Suppository” از ریشه لاتین “supponere” به معنی “قرار دادن در زیر” گرفته شده است، که بیانگر روش مصرف این دارو در داخل بدن است.
نتیجه‌گیری
شیاف یکی از قدیمی‌ترین و درعین‌حال مؤثرترین اشکال دارویی است که به دلیل سرعت جذب بالا، عدم نیاز به عبور از دستگاه گوارش و کاهش عوارض گوارشی همچنان در علم پزشکی مدرن جایگاه ویژه‌ای دارد. این دارو که از دوران مصر باستان تا عصر حاضر تکامل یافته است، امروزه در سراسر جهان برای درمان انواع بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
