بیلی‌روبین (Bilirubin) یک ماده زردرنگ است که در بدن انسان و برخی حیوانات به طور طبیعی تولید می‌شود. این ماده نتیجه تجزیه هموگلوبین (پروتئینی که اکسیژن را در گلبول‌های قرمز خون حمل می‌کند) است و نقش مهمی در چرخه طبیعی بازیافت گلبول‌های قرمز دارد.
بیلی‌روبین از تجزیه “هم” (Heme)، بخشی از هموگلوبین، به وجود می‌آید. وقتی گلبول‌های قرمز خون که عمرشان (حدود ۱۲۰ روز) به پایان می‌رسد، در طحال و کبد شکسته می‌شوند، هموگلوبین آزاد شده به دو بخش تقسیم می‌شود:
1. گلوبین: که یک پروتئین است و بازیافت می‌شود.
2. هم: که به بیلی‌روبین تبدیل می‌شود.
بیلی‌روبین ابتدا به صورت “بیلی‌روبین غیرکونژوگه” (غیرمحلول در آب) در خون آزاد می‌شود و سپس به کبد منتقل می‌شود. در کبد، این ماده با فرآیند خاصی (کونژوگاسیون) به “بیلی‌روبین کونژوگه” (محلول در آب) تبدیل شده و از طریق صفرا به روده دفع می‌شود. در روده، بخشی از آن به مواد دیگری (مثل اوروبیلینوژن) تبدیل شده و از طریق ادرار و مدفوع از بدن خارج می‌شود.
بیلی‌روبین در بدن چه کاری می‌کند؟
بیلی‌روبین به خودی خود نقش فعال و مستقیمی در بدن ندارد، بلکه یک محصول جانبی از متابولیسم طبیعی است. وظایف و اهمیت آن به این صورت است:
1. نشانه سلامت سیستم دفع: وجود بیلی‌روبین در صفرا و دفع آن نشان‌دهنده عملکرد درست کبد، طحال و سیستم گوارشی است.
2. خواص آنتی‌اکسیدانی: تحقیقات نشان داده که بیلی‌روبین در مقادیر کم ممکن است به عنوان یک آنتی‌اکسیدان عمل کند و از سلول‌ها در برابر آسیب‌های اکسیداتیو محافظت کند، اما این نقش هنوز به طور کامل اثبات نشده است.
وقتی مشکلی پیش می‌آید:
– افزایش بیلی‌روبین غیرکونژوگه: اگر کبد نتواند بیلی‌روبین را پردازش کند (مثلاً در نوزادان یا بیماری‌هایی مثل سندرم ژیلبرت)، زردی ایجاد می‌شود.
– افزایش بیلی‌روبین کونژوگه: اگر مجاری صفراوی مسدود شوند (مثلاً به دلیل سنگ صفرا یا سرطان)، بیلی‌روبین در خون انباشته شده و زردی همراه با علائم دیگر مثل ادرار تیره پدیدار می‌شود.
به طور خلاصه، بیلی‌روبین یک ماده زائد طبیعی است که باید به طور مؤثر توسط بدن پردازش و دفع شود. اگر این روند مختل شود، می‌تواند نشانه‌ای از مشکل در کبد، خون یا مجاری صفراوی باشد. در مورد سوال قبلی‌تون درباره زردی نوزادان، بیلی‌روبین اضافی به دلیل نابالغ بودن کبد نوزاد باعث زردی می‌شه و فتوتراپی به دفعش کمک می‌کنه.
